De toekomst van de schrijver in een tijd van AI

Heeft het schrijversvak nog toekomst? Kan AI niet preciezer, sneller, helderder en mooier schijven dan de schrijvende mens? Moet iedereen die van de pen leeft, zich omscholen?

Deze blog is een verslag van een rondgang in ons netwerk. Van non-fictie broodschrijvers, tot literair werk, tot scenarioschrijvers, tot onszelf. Want ook wij zijn meer dan tijdschrijvers. Een netwerk waarin honderden van hun schrijfwerk bestaan. In dat netwerk zijn er weinig die niet met enige vrees naar de toekomst kijken. De schrijvende professionals voelen zich als de boerenknecht aan de vooravond van de mechanisering van de landbouw. De knecht die met ontzag kijkt naar de bulderende nieuwe tractor van zijn baas. De bedrijven die gebruik maken van AI zitten aan de andere kant. Die zien hun werknemersbestand en dus hun kosten imploderen. Wrijven zich in de handen. Maar hebben ook zorgen. Als AI het schrijfwerk overneemt, kan de lezer net zo goed zelf AI vragen een boek te schrijven dat hij wil lezen. En daarmee zich de kosten van de koop van een door de uitgever verzorgd boek besparen.

Uit de rondgang bleek een groot verschil in positie. Bij non-fictie auteurs die op specifieke onderwerpen binnen een bepaald format moeten schrijven, zal AI de grootste impact hebben lijkt het. Het ambacht van het ondertitelen van films, bestaat straks niet meer denk ik.  Dat soort “nuttige” en sterk gekaderd schrijfwerk, is het snelst aan de beurt om vervangen te worden. Andere vertalers van de nuttige teksten? Men gelooft zelf dat het wel mee zal vallen. De preciesheid laat toch te wensen over. Wel wordt men ook gevraagd AI vertalingen te controleren. De beloning daarvoor ligt ongeveer op 10% van die van een echte vertaling terwijl, zo begreep ik, die controle niet per se minder werk vraagt. Zeker niet als het gaat om teksten die heel precies moeten zijn. Zoals gebruiksaanwijzingen.

De rol van de schrijver bij praktische artikelen, zoals ook dit blog, kan meer die van een redacteur die de AI-output checkt op onzin worden (geen overbodige luxe). En die in die hoedanigheid  wellicht hier en daar een al te opzichtig stijlbloempje weghaalt. Op termijn zal het noeste typewerk zomaar kunnen vervallen. Datzelfde zou kunnen gelden voor bijvoorbeeld teksten voor het onderwijs. Daarmee verdwijnt een groot aantal uren werk. Banen en het werk van freelancers, staan op de tocht. Of de persoonlijke stijl van een auteur meerwaarde heeft ten opzichte van de toch wat bleke AI-output, zal moeten blijken. Een andere vraag die daarmee samenhangt, is of AI creatief kan zijn. AI regenereert immers. Het herkauwt teksten en presenteert die. Het verzint niets zelf. Of creativiteit een zodanige meerwaarde heeft dat de mens de machine kan weerstaan wordt dan de vraag. Dat zal bij praktische teksten minder snel het geval zijn.

Niemand is er echt gerust op dat op termijn de machine het nog zal afleggen tegen de mens voor wat betreft schrijfkunst en creativiteit. AI is er nog maar net, en is nu al zo krachtig dat het bijna niet is voor te stellen, dat deze output niet nog sterk zal verbeteren. Dat AI wellicht in staat zal zijn echt heel goed te schrijven.

Wanneer een non-fictieschrijver het risico loopt overbodig te worden, zal ook afhangen van het onderwerp. Mediahuis start een AI gedreven sportnieuwssite waarbij de redacteuren alleen nog checken of de AI geen onzin verkoopt. Mediahuis benadrukt overigens dat zij alleen gebruik maakt van AI om onderliggende content (nieuwsberichten van het ANP) geschikt te maken voor publicatie. Behalve het bedenken van “pakkende koppen” doet AI schrijverstechnisch weinig. De AI optimaliseert voor SEO en voorziet het artikel van, hopelijk, de goede tags. Bij dit soort artikelen (bulk in de kern belangrijker dan kwaliteit), ligt het voor de hand dat de auteur sneller wordt vervangen dan bij het schrijven van het hoofdredactioneel commentaar.

Schrijvend Hollywood staakte intussen ook omdat AI het werk van scenaristen overbodig dreigde te maken. De deal die uiteindelijk werd gesloten, houdt onder meer in dat hetgeen de scenaristen zullen schrijven niet door AI zal worden bewerkt en dat de werkgevers, de grote filmstudio’s, geen AI gegenereerde scripts zullen gebruiken. Omgekeerd mogen schrijvers wel AI gebruiken om hun scripts te verbeteren. Of dit allemaal houdbare afspraken zijn, zal de toekomst leren. Gegeven de complexiteit van een filmscript, lijkt het me dat AI wel een verhaallijn zou kunnen verzinnen of verbeteren, maar dat het echte werk: het verhaalritme, de dialogen, de menselijkheid zo je wilt, nog niet door AI kunnen worden gegenereerd. Hetzelfde geldt in versterkte mate voor literatuur. In versterkte mate omdat daar ook nog eens de eigen taal een hoofdrol speelt.

Stel je de vraag of een computer ooit in staat zal zijn een film als Pulp Fiction te bedenken. Probeer je dat eens voor te stellen: de ironie, de reflectie op andere films, de bij vlagen groteske humor van die klassieker door AI gegenereerd? Of een roman als Mijn Strijd van Knausgard. Nul kans, zou ik zeggen. De teksten die AI nu produceert, halen in hun stilistische braafheid en slaapverwekkende conceptuele degelijkheid, nog voor geen kanten het niveau van fictie. Het model van AI dat zoekend naar de grootste gemene deler antwoord geeft, staat verder, zo lijkt het, garant voor voorspelbaarheid. Oordeelt verder zelf: ik heb hieronder het begin van een nieuwe roman opgenomen die door AI is geschreven. Eerlijk gezegd houdt de zin mij ook een spiegel voor: zo ziet een bijna puberale literaire ambitie er dus uit….

De conclusie.

AI zal veel non-fictieschrijvers snel kunnen vervangen. Zij die zullen blijven, zijn de grote schrijvers. De vaklui die erin slagen hun teksten uit te tillen boven het vanzelfsprekende. Fictieschrijvers hebben het makkelijker. Voor hen is AI en hulpmiddel. Hun menszijn is en blijft voorlopig nodig om hun werk de vereiste diepte te geven.

Voor alles geldt: de stand is die van vandaag. Morgen kan de wereld er heel anders uitzien.

Toegift: ChatGPT als romancier.

PROMPT:

Schrijf de openingszin van een literaire roman met een Slavisch karakter, waarbij de hoofdpersoon een dichter is die net wakker wordt met een kater. De zin mag bestaan uit meerdere bijzinnen en ten hoogste 150 woorden bevatten.

ChatGPT 1

In de vroege ochtend, toen de zon als een verloren dichtregel boven de mistige horizon hing en de laatste nachtegaal zijn melancholische klaaglied zong, ontwaakte de dichter Ivan Ivanovich met een kater die de grenzen van zijn ziel overschreed en de donkere schaduwen van zijn verleden opriep, als spoken uit een ver verleden dat hij tevergeefs had proberen te begraven in de diepten van zijn gedichten. Zijn ogen, zwaar als oude eiken deuren die lang geleden waren gesloten voor de wereld, staarden naar het plafond, terwijl flarden van verloren verzen door zijn geest waaiden als de rafelige randen van verkreukeld papier, en de herinnering aan de nacht ervoor, doordrenkt met wodka en de betoverende stem van een zigeunerin die zijn hart had betoverd, zich vermengde met de bittere smaak van spijt die zijn tong teisterde.

ChatGPT 2

Het ochtendlicht gleed als bleek goud door de kieren van de verduisterde gordijnen, en in de verstilde kamer ontwaakte een dichter met een kater, zijn hoofd zwaar als een loodzware bundel verzen die hij de avond ervoor had geschreven, terwijl de melancholie van de nacht zich nog altijd om zijn ziel had gekronkeld als een onuitwisbare ode aan de eenzaamheid, en terwijl de herinneringen aan de rokerige kroegen en de zachte fluisteringen van onbekende gezichten zich als dromen aan zijn gedachten vastklampten, was het de geur van zwartgebrande koffie en versgebakken brood die hem uit zijn sluimering opriep, een welkome belofte van troost in deze wereld waarin woorden en wodka zijn enige metgezellen waren, en waar zijn hart, gehuld in de sierlijke mantel van Slavische melancholie, slechts op zoek was naar de poëzie die hem verlossing zou schenken.

noAI

VERBODEN OVER TE NEMEN VOOR DATAMINING