Wat kan je met NFTs?
Dit is Dragon, een cryptokitten die twee jaar geleden verkocht werd voor 170.000 dollar. Cryptokitties zijn zowel blockchain verzamelobjecten als een soort spel. De katten kunnen gefokt worden, wat in nieuwe katten resulteert die ook weer een nieuwe generatie hebben op de Ethereum blockchain. De katten in de eerdere generaties (met een beperkt aantal) hebben dan ook de hoogste verzamelwaarde. Cryptokitties zijn een voorbeeld van non-fungible tokens. Wanneer we het hebben over blockchain, gaat het vaak over cryptocurrencies als BitCoin, maar dat is verre van de enige ontwikkeling in het veld. Een voorbeeld van de minder bekende toepassingen zijn non-fungible tokens (NFT). Dus, wat zijn ze precies? En wat kan je ermee?
Fungibiliteit beschrijft objecten die verwisselbaar zijn, dat wil zeggen die makkelijk vervangen kunnen worden door iets wat (semantisch) identiek is. Geld is een fungibel actief, het is onbelangrijk welk specifiek briefje of muntje je hebt, gezien ze gelijk zijn in zowel gebruik als waarde. Een schilderij daarentegen is niet fungibel, want diens waarde ligt in de specifieke uitdrukking. Zelfs als de grootte, soort verf en het canvas van een ander schilderij identiek zouden zijn, dan nog zijn ze niet verwisselbaar.
Daarin ligt de kracht van NFTs. Waar BitCoins verwisselbaar zijn (elke bitcoin heeft dezelfde waarde), zijn NFTs uniek. Wat betekent dat uniek zijn nu precies? Vergelijk het met een genummerde oplage van een foto. De afbeelding van de afdrukken is telkens dezelfde maar het nummer niet. Iedere NFT is uniek. Niet zozeer vanwege een unieke code maar omdat hij na creatie (minten heet dat) niet kan worden vermenigvuldigd en alleen in zijn geheel kan worden overgedragen. Het bezit van een NFT wordt bewezen door een aantekening in het NFT blockchain register. Dat is de reden dat de NFT nooit vermenigvuldigd worden: dan worden er immers meer dan die ene ondeelbare overgedragen en dat staat de blockchain simpelweg niet toe. Hoe minder NFT van een specifiek plaatje worden gemint, hoe zeldzamer de NFT en, vaak, hoe duurder. Ook dit lijkt op wat er voor foto’s geldt.
Dit soort tokens kunnen gebruikt worden voor (onder andere) digitale kunstwerken, kaartjes voor evenementen en in-game items. Een fascinerende ontwikkeling die virtuele objecten tot een nieuw niveau zou kunnen tillen. Piraterij en plagiaat worden effectief aangepakt, omdat een NFT niet illegaal kan worden gekopieerd en gedeeld, daar het net zo uniek is als een object in de echte wereld. Sterker nog, ze worden ook gebruikt voor daadwerkelijke objecten in de echte wereld. Een aantal horlogemakers zijn bijvoorbeeld begonnen met NFTs gebruiken als het authenticiteitscertificaat voor sommige van hun antieke horloges, waarbij ze ook extra informatie en details kunnen voegen (lees hier meer). NFTs worden verzamelobjecten. Een vervanging voor de goede oude Pokémon. Of voetbalkaartjes. Een voorbeeld hiervan zijn de Monsters of Rap, uitgegeven door R2 en mijn bedrijf EOS Amsterdam.
Dit brengt ons tot de volgende vraag: wat kan je eigenlijk doen met een NFT? Stel, je bent de trotse eigenaar van Dragon de cryptokitten, mag je dat plaatje dan kopiëren om dat dan weer te verkopen? Mag dat op de officiële Cryptokitties website? Is “uitputting” van toepassing? Deze vragen zijn tot nog toe onbeantwoord.
Er liggen mogelijk aanwijzingen in analogieën. Mag je plaatjes van je verworven actief als screensaver gebruiken? Op je eigen website? Op een boekomslag? We kunnen wat ideeën lenen van auteursrecht op kunstwerken. Als je een schilderij zou kopen, zou je eigendomsrechten verwerven maar niet het auteursrecht voor dat specifieke schilderij. Wat reproductie betreft, mag je een kunstwerk voor persoonlijke studie, oefening of gebruik reproduceren (bijv. art. 16b-c Auteurswet), maar je mag die reproducties niet verkopen. Een plaatje van het kunstwerk mag ook op een website worden geplaatst, mits dat in de context van vrijheid van meningsuiting of verkoop van dat werk is. Dus niet puur als versiering. Dit zou vergelijkbaar kunnen zijn voor NFTs die beschermd worden door auteursrecht.
Als het om kopieën gaat, moeten we nauwkeurig zijn. De NFT is een concept. Het is een toewijzing van eigendom aan een bepaald blockchain account, door dat eigendom te registreren in de ledger die een blockchain uiteindelijk is. Het object van eigendom kan alles zijn, bijvoorbeeld een bepaalde cryptokitten of een plaatje van een voetbalspeler. Het idee achter blockchain technologie is dat de eigendomsinformatie en alle uitwisselingen daarvan permanent zijn vastgelegd. Het is niet mogelijk om het object te verdubbelen door diens positie op de blockchain te kopiëren. De ledger is onveranderbaar.
Maar, het ding dat wordt gerepresenteerd door de NFT, bijvoorbeeld een afbeelding, is een andere zaak. Het is onwaarschijnlijk dat een auteursrechthebbende bezwaar heeft tegen het kopiëren van een cryptokitten, omdat het verspreiden van kopieën van de afbeelding waarschijnlijk alleen maar de waarde van de originele NFT omhoog drijft. De afbeelding zelf duidt geen eigendom aan, dát ligt in de NFT zelf zoals vastgelegd op de blockchain. Conceptueel is dit niet zo anders dan voor bitcoin, het delen of hebben van een foto van een bitcoin is niet hetzelfde als het bezitten en toegang hebben tot de waarde ervan.
Het is moeilijk te zeggen wat voor effect “uitputting” zal hebben op NFTs, dat zal waarschijnlijk ook verschillen per type. Even een opfrisser: Uitputting houdt in dat wanneer een kopie van een werk verkocht wordt door de auteursrechthebbende (of met diens toestemming), deze zijn rechten tot distributie heeft “uitgeput”. Dat betekent dat als je iets verkoopt, je vervolgens de koper er niet van mag weerhouden om die kopie weer verder te verkopen of weg te geven. Zoals we weten is digitale uitputting ingewikkeld. Hoe het precies zit met e-boeken en ‘gebruikte’ software is al jaren onderwerp van discussie. Anders dan bij andere digitale bestanden, echter, kunnen NFTs niet verveelvoudigd worden door ze simpelweg te kopiëren. Een plaatje van Dragon de cryptokitten of een afgeleid werk zal niet dezelfde waarde hebben als de NFT Dragon zelf, omdat het niet dezelfde eigenschappen heeft in de metadata.Waarschijnlijk zal de manier waarop uitputting wordt toegepast dus meer lijken op die voor fysieke activa dan voor andere digitale activa. Dat zou betekenen dat een NFT gewoon aangeboden en verkocht mag worden. Vast staat dat echter nog niet.
Kortom, NFTs zijn een fascinerende ontwikkeling voor zowel technologie als kunst, handel en eigendom. De vele gebruiken worden op dit moment verkend, van horlogecertificaten tot digitale katten. Het gaat interessant zijn om te zien hoe dit nieuwe type eigendom en de bijbehorende rechten geformuleerd en beschouwd gaan worden door zowel de leek als de rechter.
In samenwerking met Saar Hoek
