Bescherming van auteursrechten voor Nederlandse artiesten en tekstschrijvers in het AI-tijdperk
De opkomst van AI-technologieën zoals Udio en Suno, die zonder toestemming de stemmen en teksten van Nederlandse artiesten en tekstschrijvers klonen, zorgt voor grote onrust in de Nederlandse muziekindustrie. Deze praktijken hebben serieuze vragen opgeroepen over de bescherming van auteursrechten, want wat kunnen deze makers hiertegen doen?
Wat doen Udio en Suno?
Volgens een onderzoek van het AD gebruiken AI-muziekprogramma’s zoals Suno en Udio auteursrechtelijk beschermd materiaal van Nederlandse artiesten voor het trainen van hun AI-tools. Deze technologie stelt mensen in staat om slechts in dertig seconden een nummer te produceren met de stemmen van deze artiesten, zonder dat zij hiervoor toestemming hebben gegeven of hier een vergoeding voor terugkrijgen. Ondanks beloftes van Udio om de onrechtmatige liedjes te verwijderen, blijkt dit niet te zijn gebeurd.
Het auteursrecht zorgt er namelijk voor dat iemand anders niet zomaar met ‘iets wat een ander heeft gemaakt’ kan gaan pronken. Eenvoudiger gezegd heeft de artiest of tekstschrijver de controle over zijn werk. Dit betekent dat hij of zij het uitsluitend recht heeft om te bepalen wie het werk mag gebruiken, op welke wijze en voor hoe lang. Ga je buiten de artiest of tekstschrijver om, dan wordt inbreuk gepleegd. En als je op onrechtmatige wijze toegang hebt verkregen tot de werken van de artiest of tekstschrijver en die werken vervolgens in AI-systemen stopt en met wat daaruit komt aan de haal gaat, dan wordt inbreuk gepleegd.
Wat kan jij doen tegen gebruik van jouw stem of songteksten door AI?
De eerste optie, en ook meteen de minst bevredigende, is blijven wachten op adequate wetgeving. Op dit moment biedt de Nederlandse wet en meer specifiek de Auteurscontractenwet geen geschikte handvatten. Ja, de artiest of tekstschrijver kan natuurlijk tegen Udio en Suno zeggen dat hij of zij geen toestemming heeft gegeven voor het gebruik van zijn of haar stem of songtekst, maar zonder wetgeving die duidelijk de verantwoordelijkheden van AI-tools als Udio en Suno uiteenzet, zullen zij zich minder snel geroepen voelen om actie te ondernemen.
Op dit moment zit de omzetting van de Digital Service Act (DSA) naar nationale wetgeving in de pijpleiding en wordt eind mei van dit jaar de Europese AI ACT definitief aangenomen in Brussel. De AI Act zal vervolgens gedurende een periode van drie jaar gefaseerd van kracht gaan. Met de AI Act zullen AI-systemen moeten gaan voldoen aan extra regels, zoals aantoonbaar maken hoe zij het auteursrecht respecteren.
De tweede optie iets wat in de Verenigde Staten al lijkt te gaan gebeuren, namelijk dat artiesten en tekstschrijvers een commerciële samenwerking aangaan met AI-aanbieders. Daarbij geven de artiesten en tekstschrijvers als het ware toestemming voor het gebruik van hun stem en teksten, maar dan staat daar wel een vergoeding tegenover.
De derde optie is iets wat ik hoe dan ook aanraad om te doen. De artiest of tekstschrijver bepaalt wat er met de creaties gebeurt. Daarom is het noodzakelijk om goede afspraken te maken over het gebruik van de creaties en over de voorwaarden die daaraan worden verbonden. Met het oog op AI-tools is het bijvoorbeeld raadzaam om uitdrukkelijke voorbehouden op te stellen die specifiek het gebruik van stem en tekst in AI-tools verbieden.
De vierde optie is meer te zien als een laatste redmiddel en dat is naar de rechter stappen. Gezien de complexiteit van de huidige wetgeving en de trage implementatie ervan, kan een gang naar de rechter noodzakelijk zijn om bestaande rechten af te dwingen.
Juridisch advies nodig?
Mocht je als artiest of tekstschrijver ondersteuning nodig hebben of verder van gedachten willen wisselen over hoe je het beste jouw creatieve rechten in dit nieuwe AI-tijdperk kunt beschermen, dan kun je uiteraard contact met ons opnemen.
