Nieuwssites voortaan aansprakelijk voor reacties van anonieme gebruikers?
Bij exploitanten van websites waar anonieme gebruikers comments kunnen plaatsen rijst nog wel eens of de website waar de comments geplaatst zijn gehouden kunnen worden die te verwijderen, en of ze aansprakelijk voor de comments worden gehouden. Die vraag is door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in oktober 2013 beantwoord in de zogenaamde Delfi-zaak.
Waar ging de zaak over?
Delfi is een online nieuwssite uit Estland. Op de nieuwssite was een artikel geplaatst over het voornemen van een scheepvaartbedrijf om haar diensten voortaan tegen een vergoeding aan eilandbewoners aan te bieden. Anonieme bezoekers namen het scheepvaartbedrijf dat kwalijk en namen daarbij de grootaandeelhouder van het bedrijf als doelwit. Hun onvrede daarover werd onder het nieuwsbericht op de Delfi website geplaatst: “bloody shitheads… they bathe in money anyway thanks to that monopoly and State subsidies and have now started to fear that cars may drive to the Islands for a couple of days without anything filling their purses. Burn in your own ship, sick Jew!”. De aanwezige moderators van de website lieten het daarop na om ongepaste reacties te verwijderen. Pas na zes weken werden (op verzoek van de grootaandeelhouder) de reacties verwijderd. De grootaandeelhouder vorderde daarop bij de rechter in Estland schadevergoeding. Die vordering werd toegewezen, zij het voor een heel klein bedrag (EUR 320,-).
De zaak kwam vervolgens uiteindelijk bij het EHRM terecht. Delfi deed daar een beroep op de vrijheid van meningsuiting, waardoor zij niet gehouden zou kunnen worden om een schadevergoeding te moeten betalen voor geplaatste en pas laat verwijderde reacties. De centrale vraag die aan het EHRM werd voorgelegd was: kan een nieuwsportaal aansprakelijk worden gesteld voor de reacties die onder een nieuwsbericht worden geschreven door anonieme bezoekers? En, in het verlengde daarvan: is het juist om een nieuwsportaal aansprakelijk te stellen voor uitlatingen die gedaan zijn door niet te achterhalen derden? Kan men zeggen dat het tot de taak van een internetportaal behoort om toezicht te houden op reacties die onder een artikel worden geplaatst? En vormt het verwijderen van reacties door Delfi juist geen beperking van de vrijheid van meningsuiting jegens die derden?
Het EHRM ging in de beoordeling na of de Estse rechter wel een juist afweging had gemaakt tussen enerzijds stond het recht van de grootaandeelhouder om niet te worden aangetast in zijn recht op eerbiediging van zijn privé-leven, en anderzijds het recht van de bezoekers om zich vrijelijk uit te kunnen laten op een internetplatform. Of Estland de vrijheid van meningsuiting voldoende had beschermd, beoordeelde het EHRM aan de hand van criteria uit vaste jurisprudentie. Zo kan beperking van de vrijheid van meningsuiting gerechtvaardigd zijn indien de inbreuk (i) voorzien is bij wet, (ii) een legitiem doel dient en (iii) noodzakelijk is in een democratische samenleving. In het oordeel betrok het EHRM: (i) de context waarbinnen de uitlatingen hebben plaatsgevonden, (ii) de mogelijkheid om de auteurs van de uitlatingen aan te spreken, (iii) de ondernomen stappen door Delfi om de ongepaste uitlatingen tijdig te verwijderen en (iv) de beperkte consequenties van de uitspraak voor Delfi.
Oordeel van het EHRM
Uit deze afweging volgde dat het recht op privacy van het slachtoffer (de grootaandeelhouder) diende te prevaleren boven de vrijheid van meningsuiting. Het EHRM liet de veroordeling van de Estse rechter dan ook in stand en constateerde dat geen ontoelaatbare inbreuk op de vrijheid van meningsuiting (artikel 10 EVRM) is gemaakt. Of Delfi daadwerkelijk aansprakelijk kon worden gesteld werd niet door het EHRM beoordeeld, omdat dat (na terugverwijzing) aan de Estse rechter was.
Conclusie
Als de uitspraak goed wordt gelezen kan een neutrale internettussenpersoon in beginsel niet aansprakelijk gesteld worden voor uitlatingen van derden. Alleen indien het nieuwsportaal een systeem heeft gecreëerd waarbij ongepaste uitlatingen worden verwijderd, kan er wel aansprakelijkheidsstelling volgen. Internetportals kunnen dat voorkomen door dergelijke uitlatingen zo snel mogelijk te verwijderen.
Deze blog is geschreven door Gizem Zihni.
