Gekaapte Domeinnamen
Voor het overleven en functioneren van een bedrijf is online aanwezigheid een vereiste. Het is dus belangrijk dat je een website hebt en dat die goed vindbaar is. Daarbij hoort een passende domeinnaam: de naam van je website. Maar wat nu als een vergelijkbare domeinnaam wordt geregistreerd door een concurrent? Of als iemand de domeinnaam heeft geregistreerd om door te verkopen?
Om op te komen tegen gekaapte domeinnamen is het van belang dat de betreffende naam beschermd is. Je hoeft daarbij niet zelf al een geregistreerde domeinnaam te hebben, maar je moet de naam wel al in gebruik hebben. Een bedrijfsnaam beschermen kan op twee manieren, via het merkenrecht en via het handelsnamenrecht.
Bescherming bedrijfsnaam via het merkenrecht
Een merk is bedoeld om de afkomst van een product te kunnen herleiden. Dat wil zeggen dat de consument aan de hand van het merk de producten of diensten van het ene bedrijf moet kunnen onderscheiden van het andere. Denk bijvoorbeeld aan het appeltje van Apple. Een naam kan ook een merk zijn. Denk bijvoorbeeld aan Coca Cola. Om een naam als merk te beschermen, moet het ingeschreven worden in het merkenregister. Daar zitten wel wat eisen aan, zoals bijvoorbeeld dat het merk onderscheidend karakter heeft en dat het niet mag beschrijven wat je verkoopt. Als je een fruithandel hebt, zal je hiervoor niet als merk “Fruit” kunnen registreren. In het geval van domeinnamen zal het natuurlijk altijd gaan om woordmerken.
Bescherming bedrijfsnaam via het handelsnaamrecht
Een handelsnaam hoef je daarentegen niet te registreren. Het is simpelweg de naam waaronder je bedrijf voert. Overigens hoeft dat niet bij één naam te blijven, sommige bedrijven handelen onder meerdere namen, zoals bijvoorbeeld Albert Heijn en AH. Zodra je de betreffende naam gebruikt in het economisch verkeer, biedt de handelsnaamwet automatisch bescherming. Dat kan dus ook de domeinnaam zijn die je hanteert. Denk bijvoorbeeld aan ‘bol.com’ en ‘nu.nl’.
Wat zijn dan de verschillen?
Een naam die ook als merk geregistreerd staat, geniet sterkere bescherming. De rechthebbende van een merk heeft namelijk een exclusief recht op het gebruik ervan (voor bepaalde goederen). Ook verwarrend vergelijkbare namen mogen niet worden gebruikt. Een frisdrankbedrijf anders dan Coca Cola mag bijvoorbeeld niet zomaar een ‘Koka-Kola’ uitgeven en een autofabrikant anders dan Tesla mag niet de naam ‘Tecla’ aannemen. Dit geldt ook in het geval van domeinnamen. Als iemand een domeinnaam registreert die erg lijkt op jouw beschermde merk of zelfs identiek is, kun je dat via het merkenrecht verbieden mits er sprake is van inbreuk.
Dat zit anders met handelsnamen. Een handelsnaam geeft geen exclusief recht op het gebruik daarvan. Dat is ook logisch, aangezien er geen registratie vereist is en dus geen strikte regels zijn voor het gebruiken van een handelsnaam. Als alle bedrijven automatisch een exclusief recht zouden krijgen op het gebruik van hun naam, zou dat nogal wat ruzie opleveren. Denk daarbij aan de hoeveelheid beschrijvende namen die je voorbij ziet komen, zoals ‘Kunstwinkel de Kwast’ of ‘Snackbar de Vette Hap’. De handelswet biedt wel bescherming tegen misleiding en tegen het gevaar voor verwarring. Als een ander dus een naam gebruikt die hetzelfde is als die van jou of er erg op lijkt, kun je je handelsnaam via die weg beschermen. Dan moet je wel de oudste gebruiker zijn van de betreffende naam. Ik leg zo uit hoe dat werkt in het geval van domeinnamen.
Maakt een vergelijkbare domeinnaam altijd inbreuk?
Dat je naam als merk of handelsnaam beschermd is, wil niet automatisch zeggen dat een vergelijkbare of identieke domeinnaam daar inbreuk op maakt. Dat hangt af van de omstandigheden. Als er geen sprake is van een geregistreerd merk en de gebruiker een legitiem belang kan aantonen, mag de naam gewoon gebruikt worden. Dat kan bijvoorbeeld zijn wanneer de naam gebruikt wordt voor een site zonder commercieel doeleinde, zoals een blog of een fansite, of wanneer de ander algemeen bekend is onder de naam. Ook kan het zo zijn dat twee bedrijven met dezelfde (of een vergelijkbare) naam ver uit elkaar liggen en alleen lokaal diensten of producten aanbieden, je hebt bijvoorbeeld een wijnhandel Kurk in zowel Gennep als Eindhoven met de domeinnamen kurkwijn.nl en kurkorganicwines.nl.
Ook als je wél een merkregistratie hebt, zijn er gevallen waarin een vergelijkbare naam geen inbreuk maakt. Bijvoorbeeld wanneer een bedrijf met een vergelijkbare naam iets heel anders aanbiedt, denk aan Ajax de voetbalclub en Ajax het schoonmaakmiddel. In zulk soort gevallen is een zaak starten waarschijnlijk niet de moeite waard. Bovendien is hier de kans op verwarring vaak niet erg groot, dus is de kans klein dat de vergelijkbare naam veel kwaad kan of schade berokkend. Als je bijvoorbeeld per ongeluk naar appel.nl gaat in plaats van apple.nl, kom je bij ‘Appèl Bedrijfscatering’ uit. Een consument zal zich de vergissing snel realiseren.
Wanneer is er sprake van het registreren van een domeinnaam te kwader trouw?
De voorbeelden hierboven omvatten situaties waarin de vergelijkbare naam te goeder trouw is geregistreerd. Wat misschien nog wel veel vervelender is als iemand de naam te kwader trouw registreert enkel om die aan jou te kunnen verkopen voor een hoog bedrag. Of als iemand probeert mee te liften op je handelsnaam. Er zijn twee manieren waarop je dit soort kwader trouw inbreuken kan aanpakken. Via speciale domeinnamen procedures of via de rechter. De eerste optie is goedkoper en makkelijker, dus die bespreken we eerst.
Wanneer kan je naar een geschillenbeslechter als je vindt dat iemand met zijn domeinnaam inbreuk maakt op jouw merk of handelsnaam?
De Stichting Internet Domeinregistratie Nederland (SIDN) heeft een geschillenreglement waarin staat wanneer een domeinnaam inbreuk maakt. Zowel in het geval van een merk als in het geval van een handelsnaam, moet er voor inbreuk aan de volgende drie criteria worden voldaan. Ten eerste moet je kunnen motiveren dat de domeinnaam zodanig overeenstemt met die van jou dat er verwarring ontstaat. Ten tweede moet het zo zijn dat de domeinnaamhouder geen legitiem belang heeft bij de domeinnaam. Tot slot moet de betreffende domeinnaam te kwader trouw zijn geregistreerd.
De SIDN geeft een viertal situaties waarin een domeinnaam in ieder geval te kwader trouw is geregistreerd. De eerste is wanneer de naam is gekaapt, dus wanneer een domeinnaam is geregistreerd of verworven om deze vervolgens weer te verkopen voor een bedrag hoger dan de registratiekosten. De tweede is wanneer de domeinnaam is geregistreerd puur om een ander te beletten hem te gebruiken. De derde is wanneer de domeinnaam is geregistreerd om de activiteiten van een ander te verstoren. De laatste is wanneer de domeinnaamhouder probeert te kapitaliseren op de verwarring van consumenten, dat wil zeggen, dat de domeinnaamhouder er op rekent dat internetgebruikers de naam zullen verwarren met een al bestaande naam of zullen denken dat de site geassocieerd is met een bestaand bedrijf zodat hij daar commercieel voordeel uit kan halen. Bijvoorbeeld, wanneer iemand de naam ‘netflex.nl’ registreert en daar work-out video’s aanbiedt op abonnementsbasis, zouden mensen kunnen denken dat het gaat om een nieuwe sportbranche van Netflix.
Deze lijst is niet uitputtend, dus als je specifieke situatie er niet door wordt gedekt kan het alsnog zo zijn dat de andere domeinnaamhouder te kwader trouw handelt. Als je inderdaad kan motiveren dat de domeinnaamhouder te kwader trouw, zonder legitiem belang een verwarrende domeinnaam heeft geregistreerd of verworven, kun je een arbitrageprocedure starten bij de SIDN.
Hoe werkt de geschillenprocedure bij SIDN?
De eerste stap is vrij simpel. Om een procedure te starten vul je het eis-formulier in van de SIDN (hier te vinden onder Bijlage 1) en stuur je dat op per email. Dit kan alleen als het gaat om Nederlandse achtervoegsels (‘.nl’ en ‘.nu’). Als het gaat om een ‘.com’ of ‘.org’ website, is de Uniform Dispute Resolution Policy (UDRP) bevoegd. Die procedure kan alleen als je naam is geregistreerd als merk. Voor andere nationale extensies, zoals ‘.uk’ of ‘.it’ kun je bij de betreffende nationale geschillenbeslechter voor domeinnamen terecht.
Als het formulier in orde is, stuurt SIDN de eis op naar de domeinnaamhouder. Die heeft vervolgens 20 kalenderdagen om een verweer in te dienen bij SIDN. Als hij dit doet, dan start er eerst een mediation procedure. Dit is gratis en duurt in principe 30 kalenderdagen, maar kan tot twee keer verlengd worden met 30 dagen als beide partijen instemmen. Ook kan het eerder gestaakt worden, als SIDN besluit dat mediation niet succesvol zal zijn. Als de mediation wel succesvol is, is het proces daarmee beëindigd.
Als de domeinnaamhouder geen verweer opstuurt of de mediation niet succesvol is, start de geschillenbeslechting. In dat geval moet je tussen de 1500 en 2000 euro betalen aan SIDN. Je kunt hier een uitgebreidere beschrijving van het procesverloop vinden.
Wanneer kun je naar de rechtbank als je vindt dat iemand met zijn domeinnaam inbreuk maakt op jouw merk of handelsnaam?
Als de naam als merk geregistreerd staat, kun je ook inbreuk vaststellen via de normale inbreukcriteria voor merken en op die manier een procedure starten bij de rechtbank. Er is sprake van inbreuk als de naam (of sterk gelijkende naam) wordt gebruikt voor dezelfde of gelijkende goederen of diensten, en daarmee onderdoet aan het onderscheidende karakter van een merk. Als jij bijvoorbeeld petten verkoopt en je hebt de naam van je bedrijf, Banaan, geregistreerd als merk en een ander verkoopt hoedjes op banaan.nl, dan kan je het gebruik van de domeinnaam via het merkenrecht verbieden wanneer de domeinnaam later is geregistreerd dan jouw merk. Als deze persoon echter elektronica verkoopt, kan het waarschijnlijk niet. Tenzij de ander met het gebruik van het merk oneerlijk voordeel behaalt. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn bij hele bekende merken, zoals Disney, Coca-Cola of Rolex. Hele bekende merken mag je vaak ook niet gebruiken als je iets heel anders aanbiedt, omdat je dan meelift op de reputatie van de merken.
Als je geen merk hebt en naar de rechter wilt (of de andere persoon stapt naar de rechter), moet het voor het handelsnamenrecht ten eerste zo zijn dat de concurrerende domeinnaam ook als handelsnaam wordt gebruikt. Dat is zo wanneer de naam een bedrijfsmatig karakter heeft of wanneer mensen de naam opvatten als handelsnaam. Als dat zo is, kan je via het handelsnamenrecht kijken of er sprake is van misleiding of gevaar voor verwarring. Het is dan wel zaak dat jij al langer de vergelijkbare domeinnaam of handelsnaam gebruikt. De drempel voor verwarring is vrij hoog, zeker wanneer je een beschrijvende naam gebruikt. De Hoge Raad oordeelde dat het publiek gewend is aan vergelijkbare namen, en daardoor minder snel in verwarring zal raken. Het helpt als er sprake is van feitelijke verwarring, bijvoorbeeld wanneer je telkens e-mails ontvangt die bedoeld zijn voor het andere bedrijf.
Het kan zo zijn dat iemand een domeinnaam registreert puur om het weer door te verkopen en dat de bijbehorende website leeg is. Ook kan het zijn dat de domeinnaam verder niet voorkomt op de website. Dan wordt de domeinnaam helaas waarschijnlijk niet aangemerkt als handelsnaam. Dan kun je wel nog steeds op basis van onrechtmatige daad verder. Als iemand te kwader trouw handelt, wat in het voorgaande voorbeeld zeker zo is, dan heb je alsnog (grote) kans van slagen.
Te ondernemen stappen
Uiteraard kan je als de domeinnaam te koop wordt aangeboden deze over kopen. Als dat niet goed voelt of indien een hoge prijs wordt gevraagd kan je de volgende stappen nemen.
Het (laten) versturen van een sommatie, waarbij de overdracht bevolen wordt. Zo’n sommatie kan een kaper/concurrent afschrikken en voldoende zijn om de kaper/concurrent de domeinnaam te laten overdragen. Als dat niet succesvol is, kan het in sommige gevallen de moeite waard zijn om naar de rechter te stappen. Recentelijk is dit via het handelsnaamrecht bijvoorbeeld nog gelukt. Het ging om twee websites, de ene met de domeinnaam teamleiders.nu en de andere met de namen teamleider.nu en teamleiders.nl. De rechter stelde feitelijke verwarring vast, en de nieuwere gebruiker mocht de domeinnamen niet langer gebruiken.
Een proces is echter duur en kost veel tijd. Daar komt bij dat succes niet gegarandeerd is. Een goedkopere optie voor .nl en .nu domeinnamen is de geschillenprocedure van het SIDN, waar je overdracht van domeinnamen kunt vorderen indien de domeinnaam in kwestie te kwader trouw is geregistreerd. Voor.com’ en ‘.org domeinnamen kun je terecht bij de UDPR en voor andere nationale nationale achtervoegsels kun je terecht bij de betreffende nationale geschillenbeslechter.
In samenwerking met Saar Hoek
