Ondernemers, Vergeet Akte van Overdracht Intellectueel Eigendom Niet
Vaak denken ondernemers aan vrijwel alle juridische sores (algemene voorwaarden CHECK; privacy statement CHECK; aandeelhoudersovereenkomst CHECK) maar vergeten het intellectueel eigendom. En meer specifiek de akte van overdracht van intellectueel eigendom (IE). Dat kan vervelende gevolgen hebben.
Om welke IE-rechten gaat het dan? Voor beginnende producenten kunnen dit de auteursrechten van de schrijvers op het script zijn. Voor start-ups de auteursrechten van de softwarebouwer, de designer of de tekstschrijver van je nieuwe website. Of de auteursrechten van ingeschakelde freelancers, bijvoorbeeld een meubel of kledingontwerper die bij drukte wat extra mankracht inschakelt. Maar denk ook aan de fotograaf die wat kiekjes schiet van het kantoorpand voor op al je social media-kanalen.
Message clear, aan de overdracht van intellectueel eigendom wordt in de meest uiteenlopende situaties vaak niet gedacht. Maar is dat erg? Nou, op het moment dat er auteursrechten zijn ontstaan, best wel. Wanneer er over de auteursrechten namelijk niets is geregeld dan geldt dat de maker gaat over het gebruik hiervan. Dus als je ruzie krijgt met de websitebouwer dan sta niet in een sterke positie – het intellectueel eigendom van de code ligt namelijk niet bij jou maar bij de bouwer.
Is er auteursrecht en wie bezit het?
Om te beoordelen of je auteursrechten moet laten overdragen, zul je allereerst moeten beoordelen of er auteursrechten zijn ontstaan en vervolgens wie die auteursrechten dan bezit.
Ontstaan
Auteursrechten rusten op ieder gecreëerd werk, zowel een tekst, beeld, foto of iedere andere creatie waarbij creatieve keuzes zijn gemaakt. In het recht hoef je daar overigens geen Pablo Picasso of Milan Kundera voor te zijn, ook een tekstfragment van elf woorden kan in de juridische wereld als reuze creatief worden beschouwd.
Daarnaast moet het werk oorspronkelijk zijn. Concreet betekent dit dat het nog niet mag bestaan. Grosso modo kun je dus stellen dat zolang er niets van een ander wordt gepikt aan het oorspronkelijkheidsvereiste wordt voldaan.
Bezit
De auteursrechten berusten in principe bij degene die het werk heeft gecreëerd. Dit vindt volautomatisch plaats, daar komt geen register, inschrijving of copyrightteken aan te pas.
In het geval dat er wordt samengewerkt bij het creëren van een werk (bijvoorbeeld een kledingontwerper die samen met een freelancer een tropische print voor op de badpakken ontwerpt) dan bezitten de freelancer en de kledingontwerper samen de auteursrechten op die tropische print.
En de werknemer dan?
De auteursrechten rusten niet automatisch bij de maker wanneer het maken van bepaalde werken behoort tot de taak van de werknemer. In zo’n geval wordt de werkgever als maker aangemerkt (werkgeversauteursrecht). Mocht je dus een programmeur of kledingontwerper in dienst hebben wiens daily business het programmeren van websites is of het ontwerpen van kleding, dan hoef je als werkgever niet nog apart de auteursrechten te laten overdragen. Maar werk je op basis van een opdrachtovereenkomst dan worden intellectueel eigendom dus niet automatisch overgedragen en zal je hiervoor wel iets moeten regelen.
Conclusie: ieder werk dat enigszins creatief is en dat niet ordinair gejat is, wordt automatisch auteursrechtelijk beschermd. Het intellectueel eigendom op dit werk berust, indien daarover niets wordt afgesproken en geen sprake is van werkgeversauteursrecht, bij de maker van dat werk.
Gebruik van een auteursrechtelijk beschermd werk
Hiervoor schreef ik al dat de auteursrechten in principe berusten bij de maker van het werk. Consequentie hiervan is dat alleen de maker of degene die hij hiervoor toestemming heeft gegeven het werk mag gebruiken of wijzigen.
In de voorbeelden die ik al aanhaalde bepaalt in zo’n geval dus de softwarebouwer, designer, tekstschrijver, ingeschakelde freelancer en tot op zekere hoogte ook de scriptschrijver wat er met het door hen gemaakte werk mag gebeuren. Je hebt dan hun toestemming nodig als je van een filmscript een toneelstuk wil maken, de software wil gaan verkopen, de website live wil zetten of aan wil aanpassen. Daar komt verder nog bij dat de maker dit wél kan. De schrijver van het filmscript kan dus wel die musical maken, de websitebouwer kan de website wel live zetten (ook voor een ander) en ga zo maar door.
In het geval van gezamenlijk auteursrecht, zoals in het voorbeeld van het badpak, is voor het gebruik van de print toestemming nodig van alle makers, dus ook de freelancer.
Let dus op: wie betaalt bepaalt gaat in het auteursrecht niet op. En bepalen dat wil je nu juist net wel. Zorg er dus voor dat die auteursrechten worden overgedragen!
Vereisten aan overdracht van intellectueel eigendom: de akte
Goed, het belang van de auteursrechtoverdracht lijkt me nu wel duidelijk. Volgende vraag: hoe doe je dat? Auteursrechten kunnen alleen worden overgedragen door middel van een door partijen ondertekend schriftelijk stuk (een akte van overdracht van intellectueel eigendom). Auteursrechten kunnen dus niet per mail of mondeling worden overgedragen.
Mocht het door afstand (indien je websitebouwer bijvoorbeeld in India bivakkeert) wellicht wat onpraktisch zijn het document fysiek te laten ondertekenen dan kan dit ook door middel van een digitale handtekening. Vereist is dat de methode die hiervoor gebruik wordt voldoende betrouwbaar is, een goed voorbeeld van zo’n veilige digitale krabbel is DocuSign.
Daarnaast moet het werk waarvan de auteursrechten worden overgedragen helder zijn omschreven. Indien een freelance-ontwerper verschillende prints maakt dan zal je in de overdrachtsakte dus helder moeten formuleren dat de overdracht ziet op álle printjes die worden gemaakt in het kader van die specifieke opdracht.
Hoe omschrijf je rechten op code?
In het geval je een website laat bouwen zal je je dus goed moeten bedenken of je de auteursrechten wil hebben op het ontwerp (zodat je hier in de toekomst het één en ander kan aanpassen) of ook op de broncode (dit kan bijvoorbeeld van belang zijn als je het plan hebt de website te gaan verkopen). Zorg er dus voor dat je goed nadenkt over wat je wil met het werk en zorg dat met betrekking daarop alle rechten worden overgedragen.
Verder moet je in de akte goed omschrijven welke IE-rechten precies worden overgedragen. De maker kan het auteursrecht zowel in zijn geheel als voor een deel overdragen. In het voorbeeld van de freelance ontwerper zou het kunnen dat hij of zij met betrekking tot de tropische print alleen het gebruiksrecht wil overdragen.
Indien je als opdrachtgever de mogelijkheid wil behouden zelf nog met het tropische printje aan de haal te gaan (zoals het wijzigen van de kleuren of het toevoegen of juist weglaten van één van de palmbomen etc.) dan zal je dus in de overdrachtsakte moeten opnemen dat ook het recht om de print te wijzigen, wordt overgedragen. Het is dus belangrijk dat dit scherp geformuleerd is.
Conclusie: voorkom gezeur en regel de overdracht van intellectueel eigendom met een akte.
