Liaise Advocaten logo
8 min Leestijd

De transparantieverplichting: welke informatie moet een exploitant mij als maker of uitvoerend kunstenaar verstrekken?

In deze blog staat de nieuwe transparantieplicht, die sinds 7 juni 2022 geldt, centraal. Als je als maker de exploitatie van je werk hebt uitbesteed, c.q. een ander in staat hebt gesteld jouw werk te exploiteren, dan heb je het recht om geïnformeerd te worden over de exploitatie van je werk en de inkomsten die de exploitant daarmee verdiend. Welke informatie dient specifiek verstrekt te worden, hoe zit het met (sub)licentienemers, zijn er situaties waarin de transparantieplicht niet hoeft te worden nagekomen en wat kan je doen als de verplichting niet nagekomen wordt?

Wat is een exploitatieovereenkomst?

Als schrijver van een boek of maker van een film wil je dat je boek wordt uitgegeven of je film in de bioscoop wordt gedraaid. Je bent in zo’n geval de maker van een auteursrechtelijk beschermd werk. Degene die jouw boek gaat uitgeven of gaat zorgen dat jouw film gemaakt wordt en in de bioscoop terecht komt, is een exploitant.

Als maker ben je de auteursrechthebbende op een werk. Dit betekent dat jij, in beginsel, als enige het werk openbaar mag maken en verveelvoudigen (maken van identieke exemplaren van een werk). Dit recht kan je, afhankelijk van wat je afspreekt, geheel of gedeeltelijk aan iemand overdragen of in licentie geven: de exploitant. De overeenkomst die tot stand komt tussen de maker en de exploitant is de exploitatieovereenkomst. In deze overeenkomst worden tussen de maker en de exploitant afspraken gemaakt over de exploitatie van het werk. Denk hierbij aan het drukken van een boek, het maken van een eBook of het opnemen van een luisterboek.

Het geheel of gedeeltelijk overdragen van het auteursrecht, betekent dat je als maker (voor het gedeelte dat je hebt overgedragen) niet meer de auteursrechthebbende bent. Het kan zo zijn dat je als maker niet het volledige exploitatierecht op een werk wil overdragen. Als maker geef je de exploitant het recht om het werk gedurende de overeenkomst op een bepaalde manier te gebruiken. Zo kan je afspreken dat de exploitant alleen boeken mag drukken en die alleen in Nederland voor slechts een bepaalde periode mag verkopen. Je raakt daarmee zelf je auteursrecht niet kwijt.

De exploitant kan, wanneer dat is afgesproken, op zijn beurt weer een sublicentie verlenen of rechten aan een derde partij overdragen. Die derde en de sublicentienemer zijn dan zelf ook exploitant.

Als de exploitant het recht heeft om jouw werk te gaan exploiteren, dan is hij in ruil daarvoor verplicht jou als maker een redelijke (in de wet wordt gesproken van een ‘billijke’) vergoeding te betalen. Die billijke vergoeding kan in beginsel een bedrag ineens zijn, de zogeheten lumpsum, maar gebruikelijker is dat er een royalty betaald wordt: een percentage van de winst van de exploitant of van de omzet.

Wat houdt de transparantieverplichting in?

De transparantieverplichting houdt in dat exploitanten jaarlijks aan de maker inzage moeten verschaffen over de exploitatie van het werk (hoe en wat) en wat er met de exploitatie van het werk wordt verdiend. Op die manier wordt je als maker in staat gesteld om te beoordelen of de aan jou toekomende vergoeding billijk is. In deze blog zal de transparantieplicht in zijn algemeenheid worden behandeld. Benieuwd wat de transparantieverplichting specifiek betekent voor filmwerken? Klik dan hier.

De wet schrijft voor dat de exploitant de maker informatie moet verschaffen over:

  • de manier waarop het werk geëxploiteerd wordt. Denk bij de verkoop van een boek aan het aantal in het desbetreffende kalenderjaar verkochte gedrukte exemplaren, aantal beschadigde exemplaren en misdrukken en de nog aanwezige voorraad niet verkochte gedrukte exemplaren (inclusief de retour ontvangen exemplaren).;
  • wat de opbrengsten van de exploitatie zijn, waaronder ook de inkomsten uit merchandising vallen;
  •  de verschuldigde vergoeding.

Hoe deze informatieverplichting exact praktisch ingevuld moet worden, zal zich in de praktijk moeten uitwijzen, of door de rechter moeten worden ingevuld.

De informatie moet actueel, relevant en volledig zijn. Dat wil zeggen dat je als maker toegang moet kunnen krijgen tot recente, voor jou heldere en belangrijke gegevens.

Transparantieverplichting voor (sub)licentienemers en derden-verkrijges

De exploitant moet ook informatie verstrekken over eventuele (sub)licentienemers en andere eventuele derde partijen en wat zij verdiend hebben. Geeft de exploitant of (sub)licentienemer of derde-verkrijger deze informatie niet aan de ‘hoofdexploitant’, dan kan je ook direct bij hen deze informatie opvragen. Dit kan ook als je als maker geen direct contract hebt gesloten met de (sub)licentienemer.

Bijvoorbeeld in de muzieksector wordt veel gewerkt met (sub)licenties, zelfs (sub-sub)licenties. Componisten en artiesten hebben dan weinig zicht op inkomsten, maar door de nieuwe transparantieverplichting ontstaat er meer openheid.

Exploitant buiten de EU Problemen kunnen ontstaan wanneer de exploitant/sublicentienemer niet in de EU is gevestigd. De nieuwe transparantieplicht is er gekomen op basis van Europese regelgeving. Voor exploitanten en sublicentienemers buiten de EU geldt de transparantieplicht niet. In de gevallen dat er niet naar Europees recht is gecontracteerd, zal het lastig kunnen zijn om inzage in de gegevens te krijgen. Let op, de plicht geldt wel ongeacht waar ter wereld de exploitatie plaatsvindt. In een andere blog wordt verder ingegaan op wat de transparantieplicht voor jou als exploitant betekent.

Wie kan exploitanten verplichten tot transparantie?

De maker van een werk heeft recht op transparantie van zijn of haar exploitant. Naast makers, kunnen ook uitvoerende kunstenaars aanspraak maken op deze informatie. Zoals zangers van een nummer, dansers en acteurs. Ook zij kunnen het platenlabel, de producent en/of de omroep verplichten tot transparantie.

De transparantieplicht geldt niet alleen voor nieuwe overeenkomsten, maar ook voor reeds bestaande overeenkomsten die al zijn gesloten op het moment dat de wet in werking is getreden (7 juni 2022).

Wanneer is de transparantieplicht niet van toepassing?

In twee uitzonderlijke gevallen kan je als maker of uitvoerend kunstenaar de exploitant niet verplichten tot transparantie. Een situatie is als sprake is als je zo een kleine bijdrage aan het werk hebt geleverd, dat deze bijdrage wordt aangemerkt als niet significant. Gedacht kan worden aan het figureren in een film en freelancers die voor een dagblad werken. Het zal te veel administratief werk zijn om voor dit soort individuele personen een informatie overzicht te moeten verstrekken. Verder zal in de praktijk of de rechtspraak moeten blijken wat wordt aangemerkt als ‘niet significant’ deel.

Op de bovenstaande uitzondering bestaat weer een uitzondering. Als je als maker van een niet significant deel van het werk, wil aantonen dat de door jou ontvangen vergoeding niet in verhouding staan tot de opbrengsten van de exploitatie, dan kan van de exploitant alsnog verwacht worden dat hij deze informatie verstrekt aan jou. Als maker kun je recht hebben op een aanvullende vergoeding als de ontvangen vergoeding onevenredig is tot de opbrengsten van het werk. Dit heet de bestsellerbepaling. Om te kunnen beoordelen of sprake is van zo een ‘onevenredigheid’ helpt de transparantieplicht, door inzage in de opbrengsten, zeker mee.

Ten tweede mag verlening van informatie door de exploitant worden geweigerd als de exploitant kan aantonen dat de opbrengsten van de exploitatie zo gering zijn, dat zij niet in verhouding staan tot de administratieve belasting die de transparantieplicht met zich meebrengt. Dit houdt in als je werk weinig opbrengt en het verstrekken van informatie onevenredig veel administratief gedoe oplevert, de informatieplicht niet verder dan wat in redelijkheid van de exploitant verwacht kan worden. Wat betekent dat? De wetgever heeft hier gewerkt met een open norm. Het zal uiteindelijk in de praktijk moeten blijken of door de rechter ingevuld moeten worden wat er in dat specifieke geval van jou als exploitant verwacht mag worden.

Tot slot geldt de transparantieplicht niet voor overeenkomsten tussen makers en eindgebruikers. Dit zijn werkgevers/opdrachtgevers (of het nu een bedrijf of consument betreft) die het werk of de uitvoering niet zelf exploiteren. Denk bijvoorbeeld aan logo’s, huisstijlen of op maat gemaakte software.

Welke stappen kun je als maker of uitvoerend kunstenaar zetten als de transparantieplicht niet wordt nagekomen?

Indien de exploitant of (sub)licentienemer niet aan zijn jaarlijkse verplichting tot transparantie voldoet kun je als maker of uitvoerend kunstenaar de exploitant of (sub)licentienemer de exploitant hierom verzoeken. Zo een verzoek kan je per brief of e-mail doen. Mocht de exploitant of (sub)licentienemer dan nog steeds niet met de exploitatiegegevens over de brug komen dan kan je een klacht indienen bij de Stichting Geschillencommissies voor Beroep en Bedrijf (SGB). Dit kan anoniem, maar als je wil dat de SGB een uitspraak doet in je zaak, zal je jezelf bekend moeten maken. Het idee achter de geschillencommissie is dat dit laagdrempeliger is. Je kan ook naar de rechter gaan om inzage in de informatie te vorderen. Ons kantoor kan je hierbij helpen.

Conclusie

Als maker heb je in ieder geval één keer per jaar recht op informatie over de wijze van exploitatie van je werk en wat de opbrengsten hiervan zijn, zodat je kan inschatten of het geld dat jij ervoor ontvangt nog wel in verhouding staat tot de exploitatieopbrengsten. Het is dan ook van belang om bij het sluiten van je overeenkomst/contract, rekening te houden met deze transparantieverplichting. Maak concrete afspraken over onder andere de datum van informatieverstrekking en welke specifieke informatie.

Hulp nodig? Praat met een van onze experts

  • Alexandra Iedema
  • David Allick
  • Merel Teunissen
  • Jaap Versteeg
  • Roland Wigman
This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.

Binnen 1 werkdag antwoord

Neem contact op met een van onze advocaten

  • Alexandra Iedema
  • Merel Teunissen
  • Jaap Versteeg
  • Roland Wigman
  • David Allick

Ik zoek een advocaat voor:

Hoe wil je dat we contact opnemen?

Vul het formulier in en verzend. Bedankt.

Onze advocaten

Onze counsels

  • Merel Teunissen

    Advocaat Liaise Advocaten

    Merel werkt voor cliënten in de cultuur, tech industrie, groot mkb en de mediabranche (met name de film- en televisie). Merel adviseert en procedeert op het gebied van mediarecht, filmrecht, privacyrecht, contractenrecht en intellectueel eigendomsrecht.

    Als advocaat is Merel pragmatisch, betrokken en duidelijk. Merel is een waardevolle sparringpartner voor haar cliënten. Ze denkt juridisch én commercieel strategisch met haar cliënten mee en wijst ze op aandachtspunten voordat er problemen ontstaan. Met veel van haar cliënten werkt ze al jaren samen.

    Nevenactiviteiten
    Naast haar werk als advocaat doceert Merel rechten aan de Nederlandse Amsterdamse Filmacademie en de DAS Graduate School. Merel zit in het bestuur van de Vereniging voor Kunst, Cultuur en Recht en Museum Perron Oost en is lid van de Vereniging voor Auteursrecht, de Vereniging voor Media en Communicatierecht en de Nederlandse Vereniging voor AI- en Robotrecht. Daarnaast wordt Merel regelmatig uitgenodigd als spreker bij uiteenlopende events. Merel geeft ook mediasessies samen met Myrthe van Pelt van agentschap MVP Management, meer informatie over de mediasessies vind je hier.

    Een greep uit Merels recente werkzaamheden

    • Juridische begeleiding van filmproducenten en creatieve producenten bij nationale & internationale (co-)producties - waaronder financieringen, beoordeling van scripts en opinies ten behoeve van de E&O verzekering;
    • Juridische begeleiding van verschillende aanbieders van apps;
    • Begeleiden van en voorkomen van juridische procedures bij onterechte claims binnen het auteursrecht;
    • Procedures tegen verschillende omroepen namens slachtoffers van onrechtmatige perspublicaties.

     

    Liaise Advocaten - Merel Teunissen

  • Alexandra Iedema

    Advocaat Liaise Advocaten

    Alexandra adviseert en procedeert voor cliënten in de cultuur-, muziek- en creatieve sector. Ze werkt onder meer voor artiesten, creatieve professionals, producenten en ondernemers binnen deze branches.

    Haar praktijk richt zich op het beschermen en exploiteren van intellectuele eigendomsrechten – zoals auteursrechten, muziekrechten, merken en modellen – en op het opstellen en beoordelen van contracten en arbeidsrechtelijke kwesties.

    Haar aanpak is erop gericht cliënten echt verder te helpen met adviezen die bruikbaar zijn, goed doordacht en juridisch solide. Daarbij vindt ze het minstens zo belangrijk dat je snapt wat er speelt, welke keuzes je hebt, en wat daarvan de gevolgen zijn.

    Alexandra heeft oog voor nuance, zonder de hoofdlijn uit het oog te verliezen. Ze is altijd op zoek naar hoe iets wél kan. Ze ziet snel waar het wringt, en net zo snel wat er nodig is om verder te kunnen.

    Wat daar juridisch bij komt kijken, is zelden zwart-wit. Het is balanceren tussen bescherming en ruimte, tussen slimme afspraken en werkbare oplossingen. En soms is het gewoon nodig om je positie te verdedigen, scherp en met overtuiging.

    Nevenactiviteiten

    Alexandra doceert het vak recht aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, bij de Opleiding Productie Podiumkunsten. Verder zit Alexandra in het bestuur van de stichting Stories On Sound en de stichting Buysse & Joosten, is zij kascommissielid van de Vereniging voor Kunst Cultuur Recht en is zij lid van de Vereniging voor Auteursrecht en Young Stedelijk.

    Een greep uit Alexandra’s recente werkzaamheden

    • Opstellen van overeenkomsten in de muziekindustrie, zoals uitgaveovereenkomsten, artiestenovereenkomsten en managementovereenkomsten.

    • Begeleiding van ontslag en reorganisaties in arbeidszaken.

    • Begeleiding bij het veiligstellen van auteursrechten en/of naburige rechten bij inbreuk.

    • Begeleiding bij het bepalen van de rechtspositie bij mogelijke inbreuk op auteursrechten en/of naburige rechten.

    • Opstellen van opdrachtovereenkomsten voor films, theater, televisieproducties en ontwerpen.

    • De rechtspositie bepalen van uitgevers, producers, artiesten, componisten, tekstschrijvers op muziekwerken.

    • Beoordeling van modelrechtinbreuk en een sommatiebrief opstellen.

    • Beoordeling van handelsnaaminbreuk en een sommatiebrief opstellen.

       

    Alexandra Iedema aan het werk

  • Jaap Versteeg

    Advocaat Liaise Advocaten

    Jaap werkt veel voor cliënten in de creatieve industrie (waaronder muziek, televisie/streaming/film, evenementen, theater en kunst). Hij adviseert en procedeert op het gebied van IE-rechten, onrechtmatige perspublicaties, contractenrecht en arbeidsrecht.

    Als advocaat is Jaap helder en betrokken. Hij werkt voor ondernemingen en (culturele) instellingen. Ook begeleidt Jaap mediatalent, waaronder presentatoren, musici, schrijvers, componisten en andere creatieve persoonlijkheden. Hij staat vele van hen al jaren bij in contractonderhandelingen. Hij denkt zowel commercieel, strategisch als juridisch met zijn cliënten mee. Jaap kan als geen ander complexe situaties helder analyseren.

    Nevenactiviteiten

    Jaap is lid van de Vereniging voor Auteursrecht, de Vereniging voor Media- en Communicatierecht en de Beneluxvereniging voor Merken- en Modellenrecht.

    Een greep uit Jaaps recente werkzaamheden:

    • Begeleiden van transacties, de koop en verkoop van muziekuitgaverechten, in de muziekindustrie, en het voeren van procedures daarover.

    • Begeleiden van overeenkomsten van bruikleen tussen musea en kunstcollecties; het procederen over kunstwerken.

    • Adviseren bij het tot stand komen van overeenkomsten in de creatieve industrie (waaronder muziek, televisie/streaming/film, evenementen en theater) en het procederen daarover.

    • Begeleiden van reorganisaties en andere arbeidsrechtelijke issues.

    • Adviseren en procederen over onrechtmatige publicaties, waarbij zowel particulieren, bedrijven als instellingen betrokken zijn.

    • Het adviseren en procederen over geschillen met betrekking tot auteursrecht, merkenrecht en handelsnaamrecht.

       

    Jaap Versteeg van Liaise advocaten

  • Roland Wigman

    Advocaat Liaise Advocaten

    Roland weet alles van filmrecht en filmauteursrecht. Na een korte carrière als filmproducent staat hij al ruim 33 jaar filmproducenten, filmfinanciers, filmdistributeurs en makers bij. Zowel nationaal als internationaal.

    Als advocaat kent Roland het hele juridische- en financiële speelveld dat bij een filmproductie speelt op zijn duimpje. Deze brede juridische kennis vertaalt hij naar pragmatisch en duidelijk advies. Roland is een waardevolle sparringpartner voor zijn cliënten. Met vrijwel al zijn cliënten werkt Roland al jaren samen.

    Nevenactiviteiten

    Naast zijn werk als advocaat doceert Roland rechten aan de Nederlandse Amsterdamse Filmacademie en filmrecht aan de Mr. S.K. Martens Academie de specialisatieopleiding voor ervaren juristen. Daarnaast wordt Roland regelmatig uitgenodigd als spreker bij uiteenlopende events op het gebied van filmrecht. Roland is auteur van de boeken ‘Film voor de rechter’ en ‘Boek voor de rechter’ en co-auteur van ‘Transparantie over exploitatiecontracten'.

    Een greep uit Rolands recente werkzaamheden

    • Juridische begeleiding van filmproducenten bij nationale & internationale (co-)producties - waaronder financieringen, coproductiecontracten, verkrijging van rechten, beoordeling van scripts en opinies ten behoeve van de E&O verzekering;
    • Advisering omtrent alle facetten van het auteursrecht in nationale en internationale context en het begeleiden bij en voorkomen, dan wel zo nodig voeren, van juridische procedures bij al dan niet terechte claims met betrekking tot het auteursrecht.

     

    Roland Wigman - advocaat

  • David Allick

    Advocaat Liaise Advocaten

    David is als advocaat gespecialiseerd op het gebied van vastgoed. David adviseert en procedeert voor ontwikkelaar, beleggers, verhuurders/huurders, makelaars en beheerders. Ook in het ondernemingsrecht is hij thuis.

    Hij helpt zijn cliënten met huurrecht en andere vastgoed gerelateerde rechtsgebieden en ondernemingsrecht. Zijn ruime ervaring en brede oriëntatie, gecombineerd met zijn originele geest, geven hem het vertrouwen waar nodig de gebaande paden te verlaten.

    Hij grijpt hard in als dat moet maar zoekt geen ruzie. Hij is in staat plooien glad te strijken en de deal zonder ongelukken te laten landen. En daarbij drukt hij zich helder en ongecompliceerd uit.

    David Allick - advocaat

  • Jetse Sprey

    Legal counsel Liaise Advocaten

    Jetse was jarenlang advocaat en is nu legal counsel, en werkt als zodanig in voorkomende gevallen als adviseur samen met kantoor.

    Hij vindt oplossingen in plaats van problemen en is telkens weer in staat om impasses te doorbreken. Hij zegt wat hij ergens van vindt en niet wat hij denkt dat zijn cliënten willen horen. Hij schrijft scherpe contracten die goed te lezen zijn. Hij heeft veel ervaring met Blockchain en onderneemt daar zelf in. Hij schrijft adviezen die overtuigen. Hij weet veel van intellectueel eigendom, privacy en ondernemingsrecht.

  • Wendela Bierman

    Interim Legal counsel Liaise Advocaten

    Wendela werkt als Interim Legal counsel.

    Wendela heeft van 2004 tot 2014 als advocaat gewerkt bij ons kantoor en heeft daarna bedrijfservaring opgedaan bij onder meer The Walt Disney Company en muziekrechtorganisaties.

    Weer terug bij Liaise advocaten adviseert zij cliënten uit de creatieve industrie (film, muziek, media en cultuur) met name op het gebied van IE-rechten, filmrecht, muziekrecht, mediarecht, ondernemingsrecht en onrechtmatige publicaties.