De regieovereenkomst: juridische aandachtspunten voor producenten en regisseurs
Voor een film zijn veel en diverse partijen nodig. Een producent, financiers, technici en de creatieve makers. Eén van die makers is de regisseur. De regisseur is de eindverantwoordelijke voor de creatieve kant van de film. De producent, degene die verantwoordelijk is voor de totstandkoming van de film, contracteert de regisseur. Voor zo een regieovereenkomst tussen producent en regisseur dienen ruwweg vier onderdelen de nodige (extra) aandacht: - Algemene uitgangspunten; - Verplichtingen van de regisseur; - Verplichtingen van de producent; - Vergoedingen.
Belangrijke uitgangspunten in de regieovereenkomst
Producent en regisseur moeten dezelfde film willen maken. Er moet dus (in grote lijnen) overeenstemming zijn over het eindproduct. Producent en regisseur kiezen gewoonlijk voor elkaar: voor elkaars visie op film, daarmee is een belangrijk begin voor overeenstemming op het eindproduct natuurlijk al gegeven.
Een ander belangrijk uitgangspunt is dat de producent in staat moet zijn om de film te exploiteren. Op grond van de wet wordt vermoed dat, ook zonder contractuele regeling, bepaalde exploitatierechten bij de producent berusten. Maar de producent zal ook over andere dan in de wet genoemde rechten willen kunnen beschikken om de film optimaal te kunnen exploiteren. De artikelen in de regieovereenkomst over rechten verdienen dan ook bijzondere aandacht.
Welke verplichtingen heeft de regisseur volgens de regieovereenkomst?
De regisseur heeft bij het maken van de film een aantal verplichtingen die (deels) voortvloeien uit zijn eindverantwoordelijkheid voor de creatieve kant van de film. Deze verplichtingen worden gewoonlijk expliciet opgenomen in de regieovereenkomst.
Zo zal de regisseur de film moeten maken naar het scenario: dat scenario is immers het gegeven waarop de financiers bereid waren de film te financieren.
De regisseur zal ook kennis moeten nemen van het budget voor de film en zich daaraan moeten conformeren. Het budget kan ook worden opgenomen in de regieovereenkomst, of als bijlage aan de regieovereenkomst worden toegevoegd. Vaak echter is het definitieve budget nog niet bekend als de regieovereenkomst al wordt gesloten. Er wordt dan vaak in de regieovereenkomst opgenomen dat de regisseur later van het budget kennis zal kunnen nemen. De budgettaire ruimte heeft – vanzelfsprekend – gevolgen voor alle te maken keuzes, zoals acteurs, locaties, kostuums, stunts en special effects.
In het verlengde van het budget en daarmee direct verband houdende zal de regisseur zich moeten conformeren aan de tijdsplanning: het aantal dagen beschikbaar voor de voorbereiding, de opnamen en de afwerking van de film. Deze planning wordt gewoonlijk ook opgenomen in de regieovereenkomst.
De producent verlangt bovendien dat de regisseur in samenspraak met de producent keuzes maakt over het team dat de film zal realiseren en de acteurs die de rollen zullen vertolken.
Ook zal de regisseur er op moeten letten dat er geen beschermd werk van derden (schilderijen of foto’s, merken, beeld- en geluidsfragmenten) in de film terechtkomt zonder voorafgaande toestemming. De regieovereenkomst kent meestal een vrijwaring hiervoor van de regisseur aan de producent.
De verplichtingen van de producent in een regieovereenkomst
De belangrijkste – vaak impliciete – verplichting van de producent uit de regieovereenkomst, is natuurlijk dat deze de regisseur in staat moet stellen om zijn werk te doen. Vanuit het algemene uitgangspunt dat er overeenstemming is over het gewenste eindproduct, dient de producent de regisseur in de gelegenheid te stellen dit eindproduct, binnen de budgettaire kaders, te verwezenlijken.
Vergoedingen in de regieovereenkomst: hoe werkt het?
De regisseur wil natuurlijk betaald worden voor zijn werk. Het is ook de verantwoordelijkheid van de producent om de regisseur te betalen. Er is in beginsel sprake van twee vergoedingen: één voor het te verrichten werk en één voor de te verlenen rechten, gewoonlijk worden deze twee componenten in de regieovereenkomst niet onderscheiden en wordt er één bedrag afgesproken. De vergoeding zal mede afhangen van de ervaring van de regisseur en zijn commerciële en artistieke succes in het verleden.
Als de film een commercieel succes is, kan de regisseur gerechtigd zijn tot een aanvullende vergoeding. Dat hoeft niet in de regieovereenkomst te worden opgenomen: dat vloeit voort uit de wet en uit de eis dat de vergoeding billijk dient te zijn.
De regieovereenkomst tussen producent en regisseur doet nooit af aan de wettelijke vergoedingsaanspraken die een regisseur heeft op grond van de auteurswet, zoals thuiskopie, leenrecht en vergoeding voor uitzending.
Een redelijk recente wettelijke eis is dat de producent tegenover de regisseur verplicht is tot transparantie: transparantie over wat de film gekost heeft en wat de film heeft opgeleverd en wie daar allemaal aan verdiend hebben. Dat stelt de regisseur beter in staat om te beoordelen of zijn vergoeding wel billijk was of nog is. Hoewel dit een wettelijke verplichting van de producent is, kan het geen kwaad om de precieze transparantieverplichtingen in de regieovereenkomst vast te leggen.
