Cultuur en culturele verschillen
Eén van Europa’s problemen zijn de cultuurverschillen, iets waar iedere Europeaan regelmatig mee wordt geconfronteerd. Die verschillen kunnen zich op vele terreinen uiten: begrotingsdiscipline, de rol van de staat, individuele verantwoordelijkheden, individuele vrijheden, etc. In mijn visie laten deze verschillen vaak een noord / zuid of een oost / west scheiding zien. Maar die verschillen kunnen zich ook op korte afstand manifesteren, denk in Nederland maar aan het (cultuur)verschil tussen iemand uit Friesland en iemand uit Limburg.
Deze blog gaat over een ander noord / zuid verschil die me al meer dan eens heeft verbaasd. Recent (al dateert de zaak uit 2022) leerde ik over de rechtszaak die de Italiaanse staat en de Galleria dell’Accademis hadden aangespannen tegen Ravensburger , de Duitse spellen en puzzelmaker, vanwege Ravensburgers gebruik van Da Vinci’s Vitruviusman voor een van Ravensburgers puzzels. Ravensburger is in november 2022 door de rechtbank van Venetië veroordeeld tot het stopzetten van het commericeel gebruik van de betreffende tekening op straffe van een boete van ca. € 1.500 per dag.
In oktober 2022 was het nieuws dat het Uffizi museum uit Florence de modeontwerper Jean Paul Gaulthier zou gaan vervolgen vanwege zijn ongeautoriseerde gebruik van Botticelli’s Venus op kleding.
Aan de vorderingen van de Italiaanse staat en deze Italiaanse musea ligt een wet ter bescherming van het Italiaans erf- en cultuurgoed ten grondslag. De Italiaanse staat wenst haar erfgoed te beschermen, enerzijds tegen bepaald ongewenst gebruik en anderzijds om er geld aan te verdienen.
De Fransen (vanuit mijn optiek bezien eveneens ‘het zuiden’) hebben een soortgelijke benadering van hun erfgoed. Ik herinner me de reclamecampagne voor Kronenbourg 1664 bier met gebruik van een afbeelding van het Chateau Chambord.
Wat betreft het Chateau Chambord kan je toch moeilijk voorstellen dat iemand aan het gebruik van een afbeelding van de buitenzijde rechten zou kunnen ontlenen. Nou, de Franse staat wilde dat voor dat gebruik in een commercial zou worden betaald.
Kronenbourg won de door de staat aangespannen rechtszaak zowel in eerste aanleg als in hoger beroep. De Franse overheid introduceerde vervolgens nieuwe wetgeving. In Frankrijk kan niet zonder toestemming van de staat gebruik worden gemaakt van een gebouw dat is aangewezen als een ‘domaine national’. En ja, toestemming is (kan zijn) afhankelijk van betaling.
Ik woon in Nederland. Wij hebben een rijk erfgoed, wellicht niet zo mooi als de Italianen (wij woonden nog in lemen hutten toen zij al warme baden hadden) en wellicht niet zoals de Fransen, maar wij hebben Rembrandt.
Maar in ieder geval denken wij anders over de omgang met ons erfgoed.
Van het Rijksmuseum kan je gratis (!) hoge resolutie JPEG afbeeldingen krijgen van nagenoeg alle kunst in het Rijksmuseum (meer dan 125.000 objecten) om te maken wat je wilt maken. Je krijgt (gratis) een 4500x4500 pixel JPEG.
Maar als je die kunst die je heb tuitgezocht commercieel wilt gebruiken kan je – ook gratis ! – een hoge resolutie TIFF bestand krijgen. De enige tegenprestatie die het Rijksmuseum vraagt is een kopie van wat je hebt gemaakt voor de bibliotheek en als het even kan vermelding van het Rijksmuseum.
Het Rijksmuseum geeft zelfs voorbeelden van wat je kunt doen met de kunst, bijvoorbeeld een scooter of een Volkswagen Up beschilderen, een t-shirt of een jurk ontwerpen: zie: Van shirt tot scooter … tips en voorbeelden - Rijksmuseum).
afbeelding van de Ravensburger puzzel van puzzlelink.net; model met Gaulthier kleding van: www.highsnobiety.com, foto © Ssense; afbeelding Kronenbourg 1664 van de website www.franceblue.fr; overige afbeeldingen van de website van het Rijksmuseum
