Het portretrecht van een naakte Taylor Swift in het bed van Kanye West
Dat Kanye West niet vies is van wat controverse op zijn tijd is algemeen bekend (denk een Taylor Swift). Zijn nieuwste videoclip “Famous” past perfect in deze traditie. In de clip ligt Kanye in bed met een leger aan poedelnaakte celebs. Waaronder – uiteraard – Taylor Swift, Rihanna, Caitlyn Jenner, Amber Rose, Kim Kardashian, Chris Brown, George W. Bush en Donald Trump. Even bestond er twijfel of deze sterren echt naakt bij Kanye in bed waren gekropen. Deze onduidelijkheid heeft Kanye West weggenomen met het tentoonstellen van het hieronder afgebeelde wassenbed inclusief wassen naakte celebrities in een galerie in Los Angeles eerder deze maand.
Kanye mag graag roepen dat ie “God’s vessel” is en more Influential dan Picasso, maar ook hij heeft zich aan de wet te houden. En dat betekent dat ook Kanye rekening dient te houden met het portretrecht van zijn bedpartners.
In Nederland mag een portret niet zonder toestemming van de geportretteerde openbaargemaakt worden als de geportretteerde daartegen een redelijk belang heeft. Een portret is iedere afbeelding waaruit de identiteit van een persoon blijkt. Dat van een portret sprake is bij de levensechte wassenbedpartners van Kanye, lijdt dus geen twijfel. Een redelijk belang dat zich tegen openbaarmaking van het wassenbeeld en de videoclip verzet kan zowel van morele als commerciële aard zijn.
Een moreel belang is bijvoorbeeld de bescherming van de privacy. Op dit belang kunnen de celebs zich in dit geval beroepen nu ze ongevraagd poedelnaakt en levensecht door jan en alleman kunnen worden bewonderd op MTV en in een gallery. In Nederland zouden ze zich daarom tegen het uitzenden van de videoclip en een tentoonstelling van het wassenbeeld kunnen verzetten.
Daar komt het commerciële belang van de celebs bij. Kanye’s bedpartners zouden namelijk zelf flink wat dollars kunnen opstrijken voor het gebruik van hun portret (laat staan voor een naakt portret..). In de juridische wereld spreken we in zo’n geval van ‘verzilverbare populariteit’. Indien de celebs hun hand bij Kanye zouden ophouden zal hij zijn bedpartners voor het gebruik van hun portret een vergoeding moeten betalen.
Daarnaast zou Kanye ook nog vanuit een heel andere hoek gesued kunnen worden; Kanye’s bed scene lijkt namelijk wel heel erg veel op Vincent Desderio’s schilderij “Sleep”. Op dit schilderij is te zien hoe, weliswaar iets minder bekende, mensen in hun blootje een enorm bed delen. De poses die de afgebeelde personen op het schilderij aannemen lijken verdomd veel op de poses die de celebs in Kanye’s bed aannemen. Zou Desderio hier juridisch een punt van kunnen maken?
In het auteursrecht is schaamteloos kopiëren normaal gesproken een no-go, maar onder de noemer parodie mag het wel. Het moet dan wel gaan om een spottende nabootsing. Waar Kanye zijn eigen werk normaliter bloedserieus neemt zou hij hier kunnen betogen dat het hele gebeuren één grote spottende bedoening is; de naakt in bed gekropen personen zijn stuk voor stuk A-list (of in ieder geval B-list) celebrities die op een of andere (controversiële) manier het pad van Kanye West hebben gekruist. Dat daarmee het wassenbeeld een spottende vertaling is van het werk van Desderio lijkt ons het geval. Dit heeft tot gevolg dat de videoclip noch het wassenbeeld inbreuk maakt op de auteursrechten van Desderio.
En Kanye? Die liet via een inmiddels verwijderde Twitter post weten: “Can somebody sue me already #I’Il wait”.
Deze blog is geschreven door Jaap Versteeg en Merel Teunissen.
